Festa das Pepitas Ferrol

Historia

Unha celebración histórica

Non se pode entender a festa das Pepitas sen coñecer a historia de Ferrol: unha cidade creada artificialmente pola Coroa, que converteu un pobo de duascentas familias dedicado á pesca e a salgadura nunha urbe con máis de 40.000 persoas procedentes de toda España a finais do século XVIII. Nalgún momento do século XIX, a poboación ferrolá estaba formada por un 84% de homes e só un 16% de mulleres.

Eles gozaban de asueto os domingos e o día de San Xosé, patrón dos carpinteiros e, por extensión, dos obreiros navais, porque os barcos facíanse de madeira. Unha poboación peculiar que atopou na música e o canto unha confluencia de intereses á marxe das súas culturas de orixe, pois a música é unha linguaxe universal.

Esa é unha das razóns do acordo social e, en consecuencia, do nacemento da Festa das Pepitas en tascas, tabernas e barbarías.

A festa

Unha festa antiga e pioneira

A Noite das Pepitas é unha festa popular que se celebra no serán do 18 de marzo, véspera da festividade de San Xosé. Nela, as rondallas (agrupacións músico-vocais de instrumentos de corda, uniformadas ao estilo das tunas) percorren as rúas da cidade para cantarlle á muller ferrolá.

É unha festa orixinal, pois non existe outra semellante en todo o mundo.

É esta unha celebración festiva moi antiga, con orixe nos tempos do Romanticismo. Por iso as rondallas interpretan e cantan danzas, valses e pasarrúas, representando os ritmos máis actuais do seu tempo e volvendo revivir aqueles momentos.

Cada ano a festa actualízase con novas cancións, que poetas e músicos escriben para manter viva a tradición.

A festa ten máis de 180 anos de antigüidade ao longo dos séculos XIX, XX e XXI. Hai constancia histórica da chegada das dúas primeiras cancións cubanas á nosa cidade nos barcos que ían e viñan de América desde 1840 (Dolores, dame café e Te quiero mucho) e de rondallas uniformadas desde 1886. Por iso é tamén unha festa pioneira da influencia da música caribeña (as habaneiras) no noso país, cincuenta anos antes de que se popularizasen no sur de España.

Rondallas

As rondallas

Nun principio a festa organizábase con agrupacións musicais temporais, que se constituían para o momento e despois desaparecían; pero desde os anos sesenta do século pasado fóronse conformando rondallas permanentes, que actúan durante todo o ano ampliando o seu repertorio e reservan a canción ferrolá das Pepitas para as datas da celebración.

Na actualidade existen en Ferrol seis rondallas. Por orde de antigüidade: Añoranzas (1983), CMI-Club de Campo (1986), Bohemios (1988), Sonidos del Alba (1997), Só Elas (rondalla feminina, 2019) e O Son do Mar (2023).

Hai outras agrupacións da comarca que participan na festa acudindo cada ano á nosa cidade, como Trovadores de Ares, Rondalla Mugardesa, Luceiro do Alba, de Neda; Rondalla de Cariño ou Rondalla de Cedeira. E outras de ferroláns residentes en Madrid, como foron Barlovento ou Virgen de Chamorro.